درفش هویت تاجیک برافراشتیم و گفتیم: تاجیکیم!
یادداشت از : عمر روای .
یک وقتی که گرفتن نام” تاجیک” در ادبیات سیاسی روزمرۀ ما در رسانه ها بیخی و قطعا ” تابو ” بود ، ممنوع بود ، بد معلوم می شد ، ضد اسلام ، ضد سوسیالیزم ، ضد عقل و منطق و ضد وحدت ملی و ضد دوستی و برادری ما با دیگران تلقی می شد، آن وقت ، فقط چند کس بر این شدند که در رسانه های همگانی افغانستانی ها ، به ویژه در رسانه های انترنتی که در دسترس بود، درفش نام تاجیک ، هویت تاجیک و ملت تاجیک را بلند کنند و بگویند که : ما تاجیکیم !
برای نخستین بار ، در تاریخ رسانه ای ، در تاریخ ادبیات سیاسی روزمره ، نام تاجیک روشن شد. وبلاگ ها ساخته شدند ، وبسایت ها ساخته شدند . برای نخستین بار در تاریخ رسانه ای افغانستانی ها ، وبسایت های به نام ” تاجیکم ” ، ” تاجیک میدیا ” و ” تاجیک پرس ” به کار نشراتی آغاز کردند.
هی بزن و هی بزن ، یخ ها آهسته آهسته شکستند و تابو ها ویران شدند.
امروز که انترنت را می بینم ، وبلاگها را می بینم ، رخنامه ( فیسبوک ) را می بینم ، هر سو ، همه سو ، هر جا ، همه جا، تاجیک ، تاجیک ، تاجیک . هزاران نام رخنامه ای استند که پسوند “تاجیک” دارند. صدها صفحه در رخنامه برای روشنگری تاجیکانه ، برای شناساندن تاریخ و فرهنگ و هویت تاجیک ساخته شده اند که دیدن شان برای من بسیار خوشآیند است .

ما ، آرزو داشتیم ، میخواستیم که نام ” تاجیک ” در ادبیات سیاسی رومره ما روشن شود ، روشن شد . دهها نفر و صد ها نفر ، در داخل و در خارج تلاش کردند ، کار کردند، زحمت کشیدند ، تا نام بردن از ” تاجیک ” در نبشته ها ، در گفتگو ها ، در بحث ها ، در تیلویزیونها ، در نشرات گوناگون ، یک مساله عادی باشد و جرم حساب نشود.

من ، یک فرد کوچک ، در این فرایندی که اشاره کردم ، بودم . خیلی خیلی خیلی ناچیز، یک خاشه گک ، در این حرکت فرهنگی و هویتی سهم داشتم . امروز ، نام خدا ، صدها و شاید هم هزاران نفر، برای روشن ساختن نام و هویت تاجیک ، کار و کوشش و مبارزه می کنند . به خصوص آنانی که در داخل کشور ، در عمل ، با قبول بسیار سختی ها و دشواری ها ، ایستاده اند و میگویند که ما تاجیکیم و به این هویت افتخار می نمایند . ” انجمن همیاری تاجیکان آریانا” را ساختند ، ” انجمن خراسانیان ” را ساختند ، ” شورای عالی همبستگی تاجیکان افغانستان ” را ساختند. برتر ، بالاتر ، زیباتر، امید بخش تر از همه کار ها و مبارزه ها ، اکنون ، شاهد خیزش مردمی و دادخواهی تاجیکان شریف بامیان،فاریاب، اورگون، غزنی، زابل، هلمند و قندهار هستیم که در ولایت های با اکثریت غیر تاجیک، شوراها، جنبش ها و سازمان های خود را ساخته اند و برای دستیابی به حقوق خویش مبارزه می کنند.

جای بسا مسرت و مایه بسیار دلگرمی است که تاجیکان پاکستان با زیبایی و دلیری قامت افراشته اند، پس از سالیان دراز تحمل هزاران سختی، اکنون برای بازیابی هویت و زبان و فرهنگ خویش مبارزه می کنند. امروز جنبش بیداری تاجیکان پاکستان یکی از فعال ترین جنبش های فرهنگی در منطقه ماست. ما هنوز کدام نشریه ای به نام «تاجیک» در خراسان / افغانستان نداریم ، اما تاجیکان پاکستان از بسیار سالها بدین سو به همت سردار ملک افضل خان تاجیک هفته نامه «تاجیک» را منتشر می کنند. میلیونها نفر اکنون در پاکستان بلند شده اند و میگویند که ما تاجیکیم . پژوهش های کسانی چون «اخوند زاده عارف حسن خان تاجیک» همه ای مان را غافلگیر ساخت.

خیلی خرسندیم که در کشور اوزبیکستان نیز اکنون روزنه های به سوی روشنایی گشوده شده است. این روزها، تاجیکان سمرقند و بخارای شریف ، تاجیکان اوزبیکستان، می توانند سخن از زبان و فرهنگ خویش بگویند و درخواست های خویش را با دولت در میان گذارند و گشایش های در کار شان پدید آمده است.

نمی دانم از تمام یاران و عزیزانی که در داخل و خارج کشور ، برای روشن سازی نام و هویت ” تاجیک ” در این سالها کار کرده اند ، چگونه و به کدام زبان سپاسگزاری کنم؟ این کاری بود که کردند و تا یک حدی پیروز گشتند .

حالا آرزویم این است که همگی ما ، همه روشن دلان تاجیک ، با هم باشیم ، برای همبستگی، قوی شدن، سربلندی ، آزادی و بهروزی مردم تاجیک مبارزه کنیم . خود ما ، مردم خود را ، بسازیم . آباد کنیم. شاید خدا بخواهد و ما در این کار هم پیروز شوییم .

کار برای همه انسان ها روی زمین ، خوب است ، اگر بتوانیم می کنیم . کار برای همه مردمان منطقه ، خوب است ، اگر بتوانیم میکنیم . کار برای تمام خاک و وطن و مردم افغانستان ، خوب است ، باید در آن غفلت نکنیم و نقش خود را در آزادی و آبادی وطن خود به بهترین صورت و بیشتر از هرکس دیگر ادا کنیم . اما برای مردم خود ، برای تاجیکهای مان ، هم باید کار کنیم ، مبارزه کنیم ، نگذاریم که ملت ما ، مردم ما ، تاجیکهای ما ، زیر پا شوند ، خراب و تباه شوند. باید در فکر خدمت مستقل ، خدمت خاص ، برای تاجیک های خود هم باشیم . ورنه ، جوان های دیگران ، در دانشگاه های افغانستان و جهان سرگرم درس و تحصیل می شوند، جوانان تاجیک مدرسه و مکتب را هم خوانده نمی توانند . ورنه ، دیگران ، در همان افغانستان ، هزاران کادر و دانشمند و متخصص در همه رشته ها میداشته باشند ، ما تاجیک ها ، هزاران قلندر و ملنگ و  صوفی و چرسی و چلی به جامعه تقدیم می کنیم . دیگران غم فرد فرد خود را به انواع مختلف می خورند ، اما به یتیم تاجیک ، بیوۀ تاجیک ، معیوب تاجیک ، بیکار تاجیک ، غریب و بینوای تاجیک ، کسی دست یاری دراز نمی کند.

جوان های تاجیک ، در کانکور کامیاب می شوند ، در خوابگاه دانشگاه برای شان جا نمی باشد، توان کرایه گرفتن اتاق و خانه را ندارند ، دو باره می روند به ولایت خود . از درس محروم . کسی نیست که برای این جوانان تاجیک در شهر کابل چند محل برای شب گذراندن بسازد که بمانند و از چانس خود که به هزار دشواری به دست آورده اند استفاده کنند و درس بخوانند.
برویید ، بپرسید که هزاره ها چند تا خوابگاه رایگان برای جوانان شان که از استان های مختلف به کابل راهیاب می شوند مهیا کرده اند ؟ چقدر جوانان شان را که در دانشگاه کابل راه نیافته اند ، در دانشگاه های خصوصی خود ، به مفت و رایگان شامل ساخته اند که درس بخوانند ؟ فاشیست های پشتون ، بچه های پشتون خود را از آن سوی مرز و این سوی مرز ، در مکاتب و دانشگاه ها پرکرده اند و حتی بورسیه های وطنی را به پشتونهای پاکستانی هدیه میدهند ، اما زهره ترق می شوند که یک تاجیک یک بورس را بگیرد و برود در خارج تحصیل کند. فکر می کنید که فاشیست های پشتون ، احدی و اسماعیل یون ، غم تاجیک را میخورد ؟ یا فکر می کنید که هزاره ها به خاطر همزبانی و چه و چه دانشگاه های خصوصی شان را به رخ جوانان بی بضاعت تاجیک هم به مفت و رایگان می گشایند ؟!
من نمی گویم که با کدام قوم و طایفه و تبار دیگر دشمنی کنیم . میگویم غم مردم خود را بخوریم . این را اگر ما نکنیم ، کس دیگر نمی کند. ما ، دولت ، مولت ، نداریم . به این فاشیست ها امید نبدید. این ها برای ما تاجیکان ، هیچوقت ، هیچکار مثبت و خوب انجام نخواهند داد . فقط اگر دست شان برسد ، ریشه ما را از بیخ و بن می کشند و بس.
پشتون ، هزاره ، اوزبک و غیره ، همگی شان عزیزما ، نورچشم ما ، هموطن و برادر و خواهر ما هستند ، دوست شان داریم ، اما آنها هزار و یک مساله برای خود دارند ، در غم من و تویی تاجیک نمی شوند ، خوب یا خراب ، به درد ما تاجیک ها نمی خورند. ما باید خودما به درد خود بخوریم . خود ما باید مشکلات خود را حل کنیم و دست همدیگر را بگیریم .
با سپاس
تاجیکم با تاجیکانم زنده ام
عمر راوی .
( پینوشت: این یادداشت کوتاه پیش از این نشر شده بود، با اندک ویرایش، باز به نشر سپرده شد.)