تاجیکان و مساله مذهب و زبان
یادداشت از : پایگاه تاجیک میدیا.
این را همگان میدانند که شمار بزرگ و اکثریت تاجیکان پارسی زبان اند. این هم روشن است که اکثریت تاجیکان مسلمانان سنی مذهب اند پیرو امام ابو حنیفه (رح ). اما اینکه بگوییم همه تاجیکان پارسی زبان و همه تاجیکان سنی مذهب هستند، یک سخن درست نیست.

جغرافیای زیست تاجیکان، همان جغرافیای ایران بزرگ و خراسان بزرگ تاریخی است. در جغرافیای به این پهناوری، از دوران باستان تا کنون، آیین ها و زبان های گوناگون در میان مردمان این سرزمین ها پدیدار گشته است.

امروز، اکثریت تاجیکان جهان به زبان پارسی با لهجه های گوناگون سخن میگویند. همچنان زبان های قدیمی تر نیاکان ما هنوز زبان گفتگوی شماری از تاجیکان می باشند. زبان های پامیری، زبان سریکولی( زبان تاجیکان شینجان چین‌)، زبان یغنابی ( سغدی )، شغنی، وخی و دیگران.

نکته دیگری که در این جستار باید در نظر گرفت این است که به اثر رویداد های گوناگون، اکنون هزاران هزار نفر تاجیک در هر گوشه جهان پراگنده اند و خیلی از این ها به زبان پارسی دری سخن گفته نمی توانند. به گونه نمونه، یک شمار چشمگیر تاجیکان که کشور کنونی پاکستان زندگی می کنند و نسل اندر نسل همانجا ساکن بوده اند، به زبان پارسی دری سخن نمی گویند. یا به زبان پشتو و یا هم به زبانهای دیگری گپ می زنند. در اروپا و دیگر جای ها نیز، نسل های نو از تاجیکان زندگی می کنند که والدین شان پارسی میگفتند اما این نسل نو فارسی دری را درست بلد نیستند.

گپ بسیار مهم و بزرگ دیگر این است که تاجیکان، به یک رسم الخط ، نمی نویسند. تاجیک های تاجیکستان و اوزبیکستان و تاجیکان دیگر کشورهای آسیای میانه، به خط فارسی نیاکانی نمی توانند بنویسند و بخوانند. خط رسمی در تاجیکستان ، خط سیرلیک است.

همینگونه است مساله مذهب. اکثریت تاجیکان مسلمان سنی و حنفی مذهب اند. اما شمار چشمگیر از تاجیکان شیعه مذهب ، دوازده امامی و اسماعیلی ، میباشند.

سخن فشرده اینکه تاجیکان مردمی هستند که افزون به زبان پارسی دری به زبان های دیگری نیز سخن میگویند. همچنان، تاجیکان به چند مذهب متفاوت باورمند می باشند. در نظر گرفتن این تفاوتها برای شناخت بهتر ملت و مردم تاجیک بسیار مهم و ضروری می باشد.
حرکتی که خواهان همبستگی تاجیکان جهان باشد، باید این تفاوتها را به خوبی در نظر بگیرد. کسانی که به این مسایل توجه نکنند، نخواهند توانست کار موثری در راستای همبستگی مردم تاجیک انجام دهند.
پایگاه تاجیک میدیا
جدی ( دیماه ) ۱۳۹۸
جنوری ۲۰۲۰