درآثار ابو عبدالله رودکی که امروز نمونه های کمی ازآن در آسمان ادبیات ما درخشش دارد و از رنگینی وشکوه وارزش های عالی برخوردا ر است،انسان ،وصف وبزرگداشت او مقام شایسته دارد.پیداست که تصویر وتوصیف انسان درتاریخ ادبیات و تمدن سرزمین ماازگذشته های خیلی دور از موضوع اساسی آفرینش شعرا به شمار میرود.دراساطیر قدیمه خراسان زمین یادگارهای باستانی ادبیات پهلوی ومانوی  ستایش قدرت و توانی انسان مقام والا داشتند.

هموطنان آزاد ی خواه سرزمین من ،
این بار اول نیست که به ظاهر برادران ؟! قوم پرست ومتعصب خود خواه من دست به چنین جنایت تاریخی وشرمبار می زنند ، هرگاه به چند دهه قبل تاریخ دقیق نظر اندازیم ، در میابیم که سیاست خصمانه وتنفرانگیز موجود ادامه همان تفکرآتشسوزی فاشیزم دهه های گزشته است که تفنکشان سیاه دل مادر زاد  اینبار به شیوه دیگر وزمان دیگربا استفاده ازکاربردهای نهایت دقیق وحساب شده ودرموجودیت معامله گران بی عزت ومیراثخوران ذلیلی که از خون پربهای هزارها انسان پاک این سرزمین تمویل می شوند صورت گرفته است. خجالت وشرمساری دیگری بر این هویت فروشان تاریخ که خودرا تیکه داران من وتو قلم داد ویا جاه زده اند افزون گردید.

به پندار من واژگان  دو گونه از زبانی به زبان دیگر راه پیدا می کنند. نخست با فشارهای سیاسی  واژه های یک زبان را بر زبان دیگر تحمیل می کنند که این کار بیشتر به همان شهرک سازی یهودیان  در سرزمین های فلسطنیان می ماند یا هم به  آن هایی می ماند که می خواهند به گونۀ غیر قانونی و بدون هرگونه مدرکی وارد سرزمین دیگری شوند. 

«رادیوها و تلویزیون‌ها از نشرات لهجه‌های غیرمعیاری، کلمات نامأنوس و استفاده از زبان‌ها و لهجه‌های بیگانه جداً جلوگیری کنند.»
این فرمانی‌ست که از سوی جناب رییس جمهور کرزی و کابینۀ او صادر شده است. اما بنابر چند دلیل، این حرکت سیاسی و بسیار غیرمنطقی‌ می‌نماید که ریشه در حکایت قدیمِ ستیزه با زبان‌ فارسی دری دارد.

های فقر آلودگان آن گنج باد آورد کو؟

جا دارد از تمام هم‌فکران، هم‌رزمان و دوستان مرحوم محمد ظاهر حاتم که درگذشت این نستوه مرد تاریخ مبارزات عدالت خواهانۀ مردم افغانستان را با مرثیه ها و تسلیت نامه هاشان، ابراز هم‌دردی نموده اند، سپاس‌گزاری و قدردانی نماییم و نیز سپاس ویژه از آقای دهقانپور، مدیر مسوول «سخن‌گاه فراتر از مرز ها» که همۀ تسلیت‌نامه ها را در صفحاتی ترتیب داده وبه تشریک گذاشتند.

با ارادت

خانوادۀ مرحوم محمد ظاهر حاتم

در واکنش به تصمیم اخیر شورای وزیران به ریاست حامد کرزی در مورد زبان‌ها و لهجه‌هایی که بیگانه خوانده شده اند. در اطلاعیه دفتر ریاست جمهوری آمده است: "ادیوها و تلویزیون ها ... از نشرات لهجه های غیرمعیاری، کلمات نامأنوس و استفاده از زبان ها و لهجه های بیگانه جداً جلوگیری کنند."

به زبانم قسم که می‌جنگم با تمام تفنگ‌ها امروز
دل به دریا زدن چه حالی داشت می‌زنم سر به سنگ‌ها امروز

شیرها! آدمم نمی فهمید؟ ساکنان لجوج جنگل‌ها!
می‌نویسم که شهروندم من! به نژاد پلنگ‌ها امروز

با زبان خودم سخن گفتم چنگ و دندان به من نشان ندهید
من قلم می‌زنم بر این کاغذ دل تان خوش به چنگ‌ها امروز

  

    این روزها بحث هویت‌گرایی و هویت‌زدایی، یکی از بحث‌های عمده در گفتمان شهروندان افغانستان است. پس از سقوط حاکمیت طالبان و آمدن روند جدید، تصور شهروندان این بود که جامعه‌ی جهانی در رأس امریکا بر استبداد و تمامیت خواهی حاکم نقطه‌ی پایان گذشته و نظام جدید که با حمایت جامعه‌ی جهانی بنیاد گذاشته می‌شود، روی ستون‌های مدنی و با روش‌های دموکراتیک ساخته می‌شود؛ اما بدبختانه گروهی از افغان‌-غربی‌‌هایی که با حمایت نیروهای جامعه‌ی جهانی بر سرنوشت مردم افغانستان -از بن تا اکنون-حاکم شدند، ذهنیت جهانی و فرصت‌های بزرگ به دست آمده را فدای نگاه قومی خود ساخته و سبب شده اند که افغانستان به جای بیرون شدن از مشکلات، در باتلاقی کشمکش‌های قومی غرق باشد.

محمد ظاهر حاتم
آن يل گردن فراز روی در نقاب خاک کشيد
)پيام تسليت گردانندگان سخنگاه "فراتر از مرزها" بمناسبت درگذشت زنده ياد محمد ظاهر حاتم)
زندگی حقیقتی است که نقطه پایانش را با مرگ گره زده و مرگ مفهومی است همزاد زندگی که جلوه ی معنی و بودن خویش را وامدار زندگی بوده و در یگانگی هم اند که به مفاهیم هستی و نیستی عینیت می بخشند. لذا، آدمی را از آن گزیر و گریزی نیست.

با اندوه فراوان آگاهی یافتیم که جناب محمد ظاهر حاتم ، یکی از مبارزین آزادیخواۀ کشور ، به روز پنجشنبه ، سوم حوت 1391 خورشیدی ، در شهر فیض آباد  ولایت بدخشان ، از جهان درگذشت .

ما به خاطر مرگ اندوهبار زنده یاد ظاهر حاتم به تمام  اعضای خانواده ، دوستان و یاران آن عزیز  و به تمام مردم بدخشان و همه تاجیکان، تسلیت می گوییم . مرگ آن مرد مبارز و عدالتخواه را یک ضایعۀ بزرگ می دانیم و روحش را شاد می خواهیم .

این دو امریکایی

تکلمه ای بر نامۀ دانا روهرا باکر به زلمی خلیزاد

یکی از دوستانم که اهل دانشگاه و مقیم امریکاست، به من گفت: «پس از آنکه که نیویارک و واشنگتن مورد حمله ی القاعده قرار گرفت؛ جمعی از افغانستانی های مقیم امریکا را به وزارت خارجه فرا خواندند. در آن جمع، من و چند تن محدود دیگر بودیم که در تمام سالیان حضور و عروج طالبان با آنان مخالفت داشتیم؛ بقیه که اکثریت مطلق جمع را می ساختند و در رأس شان زلمی خلیل زاد قرار داشت، گروه صنفیی بودند که نه تنها از طالبان حمایه می کردند، بلکه به عنوان مبلغان و نمایندگان آنان ایفای وظیفه می نمودند.

پرتو نادری چه کرده بود؟
پرتو نادری به بدکاران قدرتمدران تف انداخته است، گناهش همین است. آنچه درین چند هفتۀ پسین بر پرتو نادری رفت، مصداق همان لطیفۀ معروف است که می گویند:
مسافری به مسجد می درآید و کسی را در حال زنا می یابد.  مسافر مومن که ازین کار به خشم و حیرت فروفته است بر این آدم نابکار بانگ می زند که:

حکومتی که  انتحاری را  پاداش می‌‌دهد و نویسنده را به زندان می‌افگند
آثار حکیمی
دیروز نزدیک شام بود که دوستی زنگ زد و از ماجرای بازداشتِ استاد پرتو نادری، شاعر و و نویسنده‌ی برجسته‌ی کشور برایم گفت. تا آن لحظه من خبری از این ماجرا نداشتم. بنا بر این به خاطر دریافت حقیقت، دوستانی را  زنگ زدم.  در نهایت دریافتم که آقای داوودعلی نجفی، وزیر حمل و نقل حکومت کرزی به خاطر نوشته‌ای که سال پار استاد پرتو، در روزنامه‌ی «ماندگار»  زیر عنوان «من حامد کرزی را رییس‌جمهور ساخته ام ورنه داکتر عبدالله رییس جمهور می شد» نشر کرده بود، شکایت کرده و این دادستانی افغانستان که به دادگُستری شهره‌ی آفاق  است (!) به اصطلاح به خاطر «برپایی عدالت» و گوش‌تاوی این نویسنده‌ی خیره سر، بی‌درنگ حکم به بند کشیدن وی را داده است.

                                            
                          
                                                          خنک آن قمار بازی که بباخت هرچه بودش
                                                           بنماند  هچش الا  هوس   قمار       دیگر
          تا جایی که تحقیقات و پژوهش های ادبی نشان داده است وبسیاری از پژوهندگان به این باور
اند ،قالب شعری مثنوی آنگونه که قصیده و غزل و رباعی در برخورد با زبان و فرهنگ عربی پدید آمده
اند،از محصولات فرهنگ عرب واختراعات اعراب نیست.این قالب شعری را گویندگان زبان فارسی با
درنظرداشت پیشینه شعر هجایی پیش از اسلام خود بنیاد نهاده اند و به سوی باروری و تکاملش کشانیده اند.

                                                                    
                                                                    
                                                                    
                                            
                                                     تو مردیو را مردم بد شناس
                                                    کسی کاونداردزیزدان سپاس

          حماسه حکیم طوس نمایشنامه گسترده ای است از زندگی پرماجرای انسان از هبوط تا عروج وهدایتی است جمله آدمیان را از دوزخ تا بهشت که رهنمای آن فروغ ایزیدی یعنی خرد است.
                      خرد افسر شهریاران بود         خرد زیور نامداران  بود
                      خردزنده جاودانی شناس        خردمایه زندگانی شناس

     

ایدیولوژی در نظام های استبدادی و دیموکراسی:
سال های 1352 الی 1391
 
هموطنان : تاریخ بعد از انقراض دولت خراسان در زمان احمد شاه ابدالی، و بوجود آمدن افغانستان رسمی در زمان  شاه شجاع تا کنون سیاست دولت ها ودولت مردان افغانستان توام با ماجراجویی، خشونت، توطیه، افترأ، انتقام جویی، تبلیغ خصمانه، دشمنی وترور علیه یک دیگراستوار بوده که این توطیه و خصومت باعث ازبین بردن مخالفین سیاسی، نقض حقوق مردم ودر انحصار کشانیدن قدرت دولتی توسط یک فرد، یگ گروه ویا یک حزب می گردید، قدرتمندان وناقضین حقوق بشر حکومت ودولت را به زور قبضه وبه مردم بیچاره و مظلوم ما جفا روا میداشتند، و استبداد این حکام، بخش عمده اندیشه ، تفکر، فرهنگ و ایدیولوژی قومی و مذهبی آن ها را تشکیل میداد، که با داشتن چنین فرهنگ استبدادی، برخورد های سیاسی وایدیولوژیک بین مخالفین و موافقین تبارز میکرد.

دوستان و خواننده گان هوشمند و گرامی ،

سالهاست که ما پیرامون هولناکی و تباهی آفرین بودن گرایش و تفکر فاشیزم پشتونی در اوغانستان می نویسیم و توجه همدیاران و همتباران را  به سوی آن پدیدۀ زشت و نفرت انگیز جلب می نماییم . به ویژه خواهان این می باشیم که نسل جوان و همچنان قدرتمندان تاجیک و صلاحیتداران دیگر قومهای غیر پشتون به مساله فاشیزم پشتونی دقت کنند و برای جلو گیری از ویرانگری آن دست بکار شوند . سوگمندانه ، کلانکاران و به اصطلاح "رهبران " تاجیک و غیره ، تنها و تنها در غم نگهداری قدرت و ثروت و مقام و منصب خویش اند و به چنین مسایلی کوچک ترین ارزش نمی دهند .اما ، خوشبختانه ، آگاهان نسل جوان از ملیتهای غیر پشتون و شماری از دانشمندان و فعالان علمی و فرهنگی کشور ، در برابر دسیسه های فاشیزم اوغانی حساسیت دارند و واکنش های جدی نشان می دهند . یکی از نمونه هایش ، واکنش یکی از استادان دانشگاه کابل است که در یک نامه سرگشاده به همه مردم اوغانستان و جهان پیشکش کرده است . استاد محمد حسن رشیق در یک نامۀ سرگشاده به رئیس جمهور ( حامد کرزی ) ، از تلاشهای جنایتکارانه و جنون آمیز وزیر تحصیلات عالی پرده برداشته است . شما این نامه را بخوانید و خود تان داوری کنید که فاشیست های اوغان چگونه به کشور و به مردم ما خیانت می کنند و به خاطر اندیشه های پوچ و هدف های شوم خویش مملکت را به سوی تجزیه و انهدام و تباهی مطلق می کشانند . فاشیست های اوغان ( پشتون ) خود عامل اساسی وحدت شکنی و تفرقه اندازی هستند ، اما دیگران را  وحدت شکن و تفرقه انداز می خوانند . این نامه را حتمن بخوانید :

پرتو نادری چهرۀ شاخص شعر منثور
پرتو نادری یکی از شعرای رسالت بردوش افغانستان است. وی از جملۀ روشنفکرانیست  که طی سه دهه جنگ و مبارزه در افغانستان هرگز سنگر مقاومت و وجدان بیدار جامعه را رها ننموده است. پرتو در شعر آزاد به ویژه شعر آزاد شاملویی در حوزۀ افغانستان نام بلند و شناخته شده است. وی در اوزان عروضی , عروضی نیمایی , و شعر آزاد و ریتمیک تجارب ماندگاری را به جا گذاشته است. آثاری چون :