آن‌هایی که ذکر واژه‌ی «افغان» را هویت برای همه شهروندان افغانستان دانسته و تصور می‌کنند که «افغان» خطاب کردن شهروندان افغانستان، بر وحدت ملی و ملت شدن ما کمک می‌کند، در اشتباه اند. جعل هویت شهروندان غیر پشتون بر آن‌ها و تحمیل این واژه بر‌آن‌ها همان گونه که در گذشته هیچ کمکی بر وحدت مردم این کشور نکرده و بر عکس سبب نفاق آن‌ها شده است، در آینده هم نخواهد کرد.
قانون اساسی جدید افغانستان، در ماده‌ی چهارم بند سوم در تعریف ملت افغانستان آورده است: «ملت افغانستان متشکل از اقوام پشتون، تاجيک، هزاره، ازبک ، ترکمن، بلوچ، پشه‌اي، نورستانی، ايماق، عرب، قرغيز، قزلباش، گوجر، براهوى و ساير اقوام مي باشد. »
یعنی در قانون اساسی جدید هم، قومیت برای تفکیک شهروندان و شناخت شان، به صراحت ذکر است. اما در بند چهارم همین ماده آماده است: "بر هر فرد از افراد ملت افغانستان کلمه افغان اطلاق مي شود."

خبرگزاری رویترز به بهانۀ انتقال بقایای پیکر استاد خلیل الله خلیلی، شاعر نامدار کشور ما از پاکستان به افغانستان و دفن دوبارۀ پیکر آن شاعر در کنار آرامگاه سیدجمال الدین افغانی/ اسدآبادی در دانشگاه کابل، گزارشی به نشر رسانده است. در جایی از این گزارش از زبان کارشناسی پاکستانی به نام محمد تقی و در مقام ستایش از عملکرد دولت افغانستان مبنی بر انتقال بازماندۀ پیکر استاد خلیلی به کابل، نوشته است:

بحث هویت و رویکرد‌های عاطفی به‌جای رویارویی واقع‌بینانه - قسمت اول
مجیب مهرداد


یادداشت: این مطلب در پاسخ به نوشته‌ای از خالد خسرو که با عنوان «دفاع از افغانستان، دفاع از عدالت انسانی در برابر عدالت قومی» نشر شده بود، نوشته شده است.

اولا من با کنار هم گذاشتن قومیت و راسیسم در سراسر نبشته‌ شما کاملا مخالفم. فروکاستن بحث قومیت‌ها به راسیسم و اظهار بیزاری از تنوع قومی، شیوه درست طرح بحث نیست. من دوست دارم به‌جای واژه قومیت، از عبارت «هویت‌های متکثر قومی» استفاده کنم. این هویت‌های پارچه‌پارچه در میان جغرافیاهای گوناگون سیاسی، محصول اقتدارطلبی امپراتوری‌ها و تقسیم‌قهری و استعماری جغرافیا‌اند.

اخیراً کنفرانس کشور های قلب آسیا در شهر کابل پایان یافت. چیز­های خوبی گفته شد، در پیوند به مبارزه با هراس افگنی، فساد اداری، حکومت داری خوب و این که جهان افغانستان را تنها نمی گذارد! چقدر زیباست که می پنداری دیگر صدای انفجاری نیست، مقام­های فساد پیشه که حتا« لودین» هم شجاعت نامبردن آن­ها را ندارد، از اریکه افتاده اند. متقلبان انتخابات ریاست جمهوری در پشت میله های زندان اند، دولت به خدمتگذار مردم بدل شده است وهر انسان این سرزمین برای دیگری سرود برادری می خواند و آغوش برادری می گشاید، این پندار ترا ازهیجان نا شناخته یی لبریز می کند؛ اما دریغ که صدای انفجاری تمام پندار های ترا در هم می ریزد و تو می بینی که آن فساد پیشه­گان به پله های بلند و بلندتری گام گذاشته اند، هراس افگنان هم چنان در کوچه ها درجستجوی شکار یک لحظه­­ی مناسب اند و تا می بینی که همان آش است و همان کاسه، دیگران رفته اند و تنها سیلی رژیم پاکستان و لگد دولت ایران است که بر سرو صورت ما فرود می آید!

با تاسف که, در جامعه استبداد زده ما  از گذشته ها بدینسو رسم بر این است  که در برابر هرگونه جعلکاری و حق تلفی تاریخی گروه حاکم باید خموشانه و صبورانه و با فرهنگ تسامح بر خورد کرد.! حتا  روشنفکر جامعه ما در یک چنین موارد گاهی محافظه کارانه با فرهنگ تسامح و مدارا نظاره گر وتماشاچی باقی میماند و در بسا موارد با توسل به فرهنگ تساهل تمام نابسامانی ها و جعلیات را  به گردن استبداد می اندازند و خود را بی نیاز از هرگونه تغییر، اصلاح و خانه تکانی فکری  می دانند، و این پالیسی را برای حفظ به اصطلاح وحدت ملی؟ لزومی میپندارند.

آقای کرزی و حلقه‌ی اجرایی اش این قدر نابینا شده اند که حتا کشورهای بسیار توسعه‌ یافته‌ی آسیایی چون: چین، جاپان، ترکیه، کوریای جنوبی و... را نمی بینند؟ نظام آموزشی این کشور‌ها به زبان های غیرانگلیسی است. دلیل رشد آن‌ها زبان شان نه بلکه برپایی عدالت در جامعه، قانون‌مداری، عدم قوم‌گرایی، تلاش، دلسوزی و مبارزه‌ی جدی با فساد است.

مشکل کشور ما از تروریزم نی که از فاشیزم ناشی می شود. کشور ما امروز با بزرگترین و خطرناکترین چالشی روبروست که ناشی از فاشیزم قومی است. حتی تروریزم در بستر فاشیزم قومی و ذهنیت برتری جویی قومی کاشته شده است. فاشیزم قومی زمینه را برای رشد و نموی تروریزم مساعد ساخته است. حزب افغان ملت بانی، حامی و موسس فاشیزم اوغانی است.

در 265 سالی که از حاکمیت مطلقۀ پشتونی در اوغان ستان می گذرد ، از همه شاهان و امیرانی که یکی به دنبال دیگر آمدند ، تنها امیر " امان الله خان " را می توان اندکی بهتر از دیگران دانست . به خاطری که یک انسان ترقی خواه بود و می خواست یک کشور پیشرفته و مدرن به مفهوم همان روزی اش داشته باشد . اما مثل همه شاهان پشتون پیش از خودش ، هوشیاری ، کفایت و شایسته گی ادارۀ یک کشور را نداشت . درک او از پیشرفت و ترقی نیز ، یک درک اشرافی ، سطحی ، انزوایی و بلند پروازانه بود که با وضعیت واقعی جامعه از هیچ نگاه سازگاری نداشت . همان بود که کارش به جایی نرسید و به سرنوشت دردناکی گرفتار شد .

دوستداران شاه امان الله ، برای آنکه او را بهترین شاه جهان ، نشان دهند ، تومار های درازی را با ذکر خدمات وی سیاه می کنند ، برایش لقب های " غازی "  و " محصل استقلال اوغانستان " را می دهند  و در مقدس سازی وی تا حدی پیش رفته اند که اگر کسی بگوید بالای چشم امان الله خان ابرو بود ، حکم قتل اش  را صادر می کنند . در حالی که شاه امان الله ، هیچ خدمتی به آن صورت ، به مردم بینوای ما نکرد و اشتباهاتش خیلی زیاد تر بودند از چند خوبی نسبی که داشت .

اکنون یک نوار ویدیویی را به شما پیشکش می کنیم که در آن گفتگویی بسیار پرُ کشش میان یک رهبر اوغانهای کوچی و یک روشنفکر هزاره ، بازتاب یافته است . شما این نوار را تا پایان با شکیبایی نگاه کنید . خیلی نکته ها ، خیلی باریکی ها را در آن خواهید دید. شما می بینید که یک فاشیست اوغان با چه زبان ، با چه اخلاق ، با یک روشنفکر " هزاره " برخورد می کند !

شنیدیم و دیدیم که پشتونیست های فاشیست در" دانشنامۀ آریانا " برخی دروغ های شاخدار و دُمدار  و بالدار خویش را به بسیار بیشرمی گنجانیده اند و از آن میان ،یکی اینکه :نفوس پشتون ها در اوغانستان 62.73 درصد و تاجیک ها 12.38 درصد میباشند !
من وقتی این آمار را خواندم ،گفتم : چه محاسبۀ دقیقی که حتی اعشاریه هفتاد و سه  و اعشاریه  سی و هشت اش هم معلوم است. حتمن از ماشین حساب "پته خزانه" استفاده کرده اند !
نخستین پرسش این که : این شمارش را فاشیست های پشتون ، آقایان حبیب رفیع ، نبی مصداق ، اسماعیل یون و همکیشان شان ، از کجا آورده اند ؟ در اوغانستان که هرگز نفوس شماری نشده است تا بر اساس آن بتوان با این دقت معین کرد که نفوس پشتون چند درصد و نفوس تاجیک چند درصد است . بدون شک ، این هم از همان بی خریطه فیر کردن های عبدالرحمن خانی فاشیست های اوغان است .

سیاست را علم و هنر رسیدن به قدرت، حفظ قدرت و به کارگیری آن بازشناخته اند. این یک تعریف عام و بیشتر قبول شده از سیاست است.   و اما شیوه ها و چگونگی رسیدن به قدرت نیز تعریف مشخص دارد. این شیوه ها را قانون مشخص می سازد. اگر در گذشته افراد و یا گروهی از آنها با زور و تغلب نظامی به حاکمیت بر مردم دست می یافتند، در شرایط کنونی جهان یگانه راه مورد پذیرش برای ساختن حکومت ها همانا اجماع و مشارکت مردم در قدرت است. چرا که در جهان امروز بشر به سطحی از فرهنگ و تمدن رسیده است که مجبور به پذیرش هیچ زوری جز قانون، آن هم قانونی که خود شان پذیرفته و تدوین کرده باشند، نیستند. منطق پشتیبان چنین برداشت و دیدگاه اینست که حکومتها را دیگر کسی دولت خدا داد و یا امرا را نمایندگان خدا و سایۀ خدا در روی زمین نمی دانند. بلکه حکومت دستگاهیست که از سوی مردم برای خدمت به آنها تعیین می شود. مردم باج و بودجۀ ایجاد حکومت را می  دهند. برای تامین امنیت آن عسکر و پولیس می دهند و برای گرداندن چرخ آن بازهم این مردم اند که به مثابۀ مامورین حکومتی خدمت می کنند.  پس مقامات حکومت که به گونۀ دوره یی از سوی مردم انتخاب می شوند نمی تواند  وهیچ حقی ندارد که بدون خواست و ارادۀ مشخص نمایندگان مردم به کاری دست بزنند.

از هنگامی که اوغان ها ( پشتون ها ) از کوه های سلیمان به هر سو  حرکت کردند و با تجاوزگری و غضب زمین و چور کردن دار و ندار دیگران خود را در نواحی زیست مردمان غیر پشتون به زور و جبر ساکن ساختند ، چند صد سال می گذرد . اما از وقتی که سران قبیله های اوغان ( پشتون ) توانستند در سال 1747 میلادی یک حاکمیت دولتی پشتونی را به سرکرده گی احمد خان ابدالی ملتانی در خاک خراسان بنیاد نهند،  درست 265 سال سپری شده است . در این مدت دو صد و شصت و پنج سال ، حاکمان جنایتکار پشتون ( اوغان ) همه اش سرگرم غارتگری ، جنگ افروزی ، چپاولگری ، قبله پرستی، خاکفروشی، تن پروری ، شهوت رانی ، خوشگذرانی و پشتونخواهی بوده اند . هیچ کاری ، هیچ خدمتی ، هیچ ارمغان مثبتی ، از آنها نه دیده ایم . از احمد شاه ابدالی ملتانی اش گرفته تا همین نماد حقارت و حقه بازی ( حامد کرزی ) ، هر یک از شاهان و حکمروایان پشتون - به شمول شاه امان الله ناغازی شان - به یک رنگی نی به یک رنگ ، به کشور  و  مخصوصا به مردمان غیر اوغان خیانت کرده اند .

پنج‌شنبه 18 جوزای 1391 خورشیدی، انجمن قلم افغانستان، برای ستایش از کارنامۀ درخشان مسعود حسینی خبرنگار و عکاس معروف افغانستان، همایشی را با نام «دیدار با مسعود حسینی صورتگر فخرآفرین» برگزار کرد.
مسعود حسینی که کار خبرنگاری و عکاسی را با رسانه‌های معروف و معتبری مانند «شپیگل»، «سندی تایمز» و «خبرگزاری فرانسه» آغاز کرده بوده بود، چندی پیش به دریافت سه جایزۀ بزرگ جهانی، از جمله جایزۀ «پولیتزر» نایل گردید.

این سپیده دمانی را که یک­بار دیگر درافق مطبوعات کشور درخشیده است، به شما فرهنگیان عزیز و همه جامعۀ فرهنگی افغانستان مبارک باد می گوییم! تا سپیده ها می درخشند، سیاهی درکمین می نشیند، گویی زنده­گی مبارزۀ همیشه­گی تاریکی و سپیدی­است؛اما«این سپیدی همیشه دردل تارکی درخشیده است و تاریکی هیچ­گاهی نتوانسته است بر آن پیروز شود.» انسان تازیسته است درهوای پیروزی سپیدی برتاریکی زیسته است و تامی زید با چنین امیدی می زید.این امید، همان نیروی بزرگیست که چرخ سنگین زیستن را در دشوارترین لحظه ها به پیش می راند.

یادداشت " تاجیکان " : خواننده گان گرامی ، اگر بحث های هویت و عدالت قومی در اوغانستان برای تان جالب است ، این نوشتار را باید با دقت و شکیبایی بخوانید و به دسترس دوستان تان قرار دهید :

پشتون ها هم برای پدید آوردن ادبیاتی عظیم باید از زبان فارسی استفاده کنند. این یک ودیعه خداوندی است که آن ها همه فارسی می دانند و امروز همه آثار بزرگ جهان به فارسی برگردانده شده است. آن ها باید استفاده کنند و مثل ما از گفتن منابع تغذیه شان هم عار نداشته باشند. به راستی این "شرم" از کجا می آید؟ گاهی فکر کرده اید؟ چرا از یکسو ورود کتاب های ایرانی را تهاجم فرهنگی می گویند و از سوی دیگر همه استادان پشتو زبان به خصوص در حوزه علوم انسانی از منابع ایرانی تغذیه می کنند؟ این پنهان کاری ریشه در کدام ترس دارد؟

شماری از دوستان و خواننده گان پیوسته از ما میخواستند که نام  این پایگاه را به " تاجیکان " تغییر دهیم . اینک به خواست عزیزان پاسخ مثبت داده و نام این تارنما را از " تاجیک میدیا " به " تاجیکان " دگرگون ساختیم .

اکنون شما دوستان مهربان افزون بر نشانی www.tajikmedia.com  از طریق نشانی www.tajikan.net نیز می توانید به این پایگاه دسترسی پیدا کنید.

باید یاد آور شوییم که پایگاۀ " تاجیکان " این روزها در حال بازساخته شدن است و تا چند روز دیگر ، با طرح و شکل تازه در خدمت شما قرار  می گیرد .

با سپاس فراوان

دبیران پایگاۀ " تاجیکان "

در باب این که چیزی به نام " نژاد "  آریایی داشته ایم یا نه ؟ سخن زیاد گفته شده است . پرسش این است که آیا درست خواهد بود که پس از این همه پیشرفت های که در دانش انسان رونما گردیده است ، امروز هم به " نژاد " باور داشته باشیم و به ویژه پای نژاد باوری را به گسترۀ فرهنگ و زبان نیز بکشانیم ؟ در این پیوند ، بحثی را که  در بارۀ واژه " آریایی " میان سه نفر از پژوهشگران صورت گرفته است به شما پیشکش می کنیم :